1. Τι είναι η ατοπική δερματίτιδα
Η ατοπική δερματίτιδα είναι μια χρόνια φλεγμονώδης, μη μεταδοτική δερματική διαταραχή που επηρεάζει εκατομμύρια ανθρώπους παγκοσμίως, και χαρακτηρίζεται από ερυθρές, κνησμώδεις και φλεγμονώδεις βλάβες στο δέρμα. Πιστεύεται ότι είναι αποτέλεσμα συνδυασμού γενετικών και περιβαλλοντικών παραγόντων. Τα άτομα με ατοπική δερματίτιδα έχουν συχνά ατομικό ή οικογενειακό ιστορικό αλλεργιών, άσθματος ή αλλεργικής ρινίτιδας.
1.1 Ορισμός
Η ατοπική δερματίτιδα είναι μια κοινή δερματική πάθηση που συνήθως ξεκινά στη βρεφική ή παιδική ηλικία και πολύ συχνά έχει γενετικά αίτια. Στο δέρμα εμφανίζονται περιοχές με ξηρότητα, κόκκινες κηλίδες, φυσαλλίδες με υγρό, ρωγμές και διαβρώσεις με εφελκίδες(κρούστα) που συνοδεύονται από έντονη φαγούρα ενώ δεν είναι σπάνια η επιμόλυνση των βλαβών αυτών από σταφυλόκοκκο. Μπορεί να προσβληθεί οποιαδήποτε περιοχή στο σώμα και η εντόπιση εξαρτάται από την ηλικία του ασθενούς. Σύμφωνα με πρόσφατες μελέτες, ο επιπολασμός της ατοπικής δερματίτιδας αυξάνεται, επηρεάζοντας περίπου το 15-20% των παιδιών και το 1-3% των ενηλίκων παγκοσμίως.
1.2 Αιτίες και εκλυτικοί παράγοντες
Η ακριβής αιτία της ατοπικής δερματίτιδας είναι άγνωστη, αλλά αρκετοί παράγοντες συμβάλλουν στην ανάπτυξή της. Η γενετική προδιάθεση, η δυσλειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος, η διαταραχή του δερματικού φραγμού και περιβαλλοντικοί παράγοντες όπως οι ερεθιστικές ουσίες, τα αλλεργιογόνα, το στρες και οι κλιματικές συνθήκες μπορούν να επιδεινώσουν την κατάσταση.
1.3 Επιπολασμός
Η ατοπική δερματίτιδα επηρεάζει επί του παρόντος έως και το 20% των παιδιών στο Ηνωμένο Βασίλειο και παρόμοια ή υψηλότερα ποσοστά επιπολασμού αναφέρονται από τις ΗΠΑ, τη Σκανδιναβία και την Αυστραλία. Είναι μια δερματική νόσος που πρέπει να αναγνωριστεί και να γίνει κατανοητή από όλους όσους εργάζονται στη δερματολογία, στην παιδιατρική και στην πρωτοβάθμια φροντίδα παγκοσμίως. Στους ενήλικες η επίπτωση είναι μικρότερη, αλλά η σοβαρότητα της νόσου και η αναπηρία που προκαλεί τείνει να είναι μεγαλύτερη.
Τα παιδιά με ατοπική δερματίτιδα αποτελούν ένα πολύ υψηλό ποσοστό όσων παρακολουθούνται σε παιδοδερματολογικές κλινικές και η νόσος αποτελεί σημαντική αιτία παιδικής νοσηρότητας με σημαντική απώλεια χρόνου από την εκπαίδευση για όσους εμφανίζουν σοβαρού βαθμού νόσο. Είναι επίσης μια ασθένεια με σημαντική οικονομική επιβάρυνση τόσο για τις οικογένειες όσο και για τα συστήματα υγειονομικής περίθαλψης παγκοσμίως. Σε ορισμένους λαούς, όπως οι Κινέζοι, φαίνεται να είναι πιο σπάνιο, αλλά πιο σοβαρό και επίμονο από ό,τι στους Καυκάσιους.
2. Συμπτώματα και διάγνωση
Τα συμπτώματα της ατοπικής δερματίτιδας διαφέρουν από άτομο σε άτομο, και ανάλογα με την ηλικία. Η διάγνωση γίνεται συνήθως με βάση την κλινική εικόνα από δερματολόγο, λαμβάνοντας υπόψη το ατομικό και οικογενειακό ιατρικό ιστορικό και μετά από αποκλεισμό άλλων δερματικών παθήσεων. Σε ορισμένες περιπτώσεις, μπορεί να πραγματοποιηθούν πρόσθετες εξετάσεις (αιματολογικές, δερματικές δοκιμασίες).
2.1 Κοινά Συμπτώματα
Τα κοινά συμπτώματα της ατοπικής δερματίτιδας περιλαμβάνουν ξηρό δέρμα με ερυθρότητα και ευαισθησία, οίδημα (πρήξιμο) ,βλατίδες (μικρά εξογκώματα στο δέρμα),φυσαλλίδες με υγρό.Ο φαύλος κύκλος της φαγούρας (φαγούρα-ξύσιμο-εξάνθημα) οδηγεί στην εμφάνιση και στην επιδείνωση των συμπτωμάτων με αποτέλεσμα να εμφανίζονται κρούστες, πιο παχύ δέρμα ,αλλαγή στο χρώμα του ακόμη και μόνιμες ουλές.
2.2 Προβλήματα που σχετίζονται με την ατοπική δερματίτιδα
Δερματολογικά
- Επιμόλυνση από σταφυλόκοκκο, πυογόνο στρεπτόκοκκο.
- Ξηρό δέρμα – κοινή ιχθύαση.
- Υπερκεράτωση θυλακίων.
- Επίταση δερματογλυφικών σε παλάμες και πέλματα.
- Αυξημένη συχνότητα εμφάνισης μολυσματικής τέρμινθου.
- Λευκή πιτυρίαση
Οφθαλμικά
- Καταρράκτης ,βλεφαρίτιδα,επιπεφυκίτιδα
Γαστρεντερικά
- Τροφική δυσανεξία και τροφικές αλλεργίες
Ατοπική δερματίτιδα και βακτηριακές ή ιογενείς λοιμώξεις
Οι ασθενείς με ατοπική δερματίτιδα εμφανίζουν συχνά σταφυλοκοκκική δερματίτιδα.
Επίσης σπάνια μπορεί να παρουσιάσουν γενικευμένη λοίμωξη του δέρματος μετά από έκθεση στον ιό έρπητα τύπου 1(πολύ σοβαρή κατάσταση απαιτείται νοσοκομειακή νοσηλεία).
2.3 Διάγνωση
Ένας δερματολόγος θα διαγνώσει την ατοπική δερματίτιδα μέσω μιας ενδελεχούς εξέτασης του προσβεβλημένου δέρματος, συζητώντας τα συμπτώματα και το ιατρικό ιστορικό και λαμβάνοντας υπόψη την ηλικία και το οικογενειακό ιστορικό του ασθενούς, ενώ μπορεί να ζητήσει πρόσθετες εξετάσεις.
3. Αντιμετώπιση
Η ατοπική δερματίτιδα είναι μια χρόνια πάθηση που απαιτεί μακροχρόνια αντιμετώπιση. Η αντιμετώπιση επικεντρώνεται στην ανακούφιση των συμπτωμάτων, στη μείωση της φλεγμονής και στην πρόληψη των εξάρσεων.
3.1 Τοπική θεραπεία
Οι τοπικές θεραπείες στοχεύουν στην ανακούφιση του ασθενούς από τα οξέα συμπτώματα ,στην αποκατάσταση της ακεραιότητας του δέρματος και στη μείωση της φλεγμονής.
Μια συχνή επιλογή είναι τα ενυδατικές κρέμες, οι οποίες μειώνουν την ξηρότητα και ανακουφίζουν από τον κνησμό.
Μια άλλη αποτελεσματική θεραπεία είναι τα τοπικά κορτικοστεροειδή. Είναι σημαντικό να ακολουθείτε τη δοσολογία και τη διάρκεια χρήσης σύμφωνα με τις οδηγίες του δερματολόγου σας για να ελαχιστοποιήσετε τις πιθανές παρενέργειες.
Τα τελευταία χρόνια έχουν ανακαλυφθεί νέες ουσίες με θεαματικά αποτελέσματα στην αποκατάσταση των βλαβών. Πρόκειται για ουσίες που παρόλο που οδηγούν σε ταχύτατη μείωση των συμπτωμάτων θα πρέπει να λαμβάνονται μόνο με συνταγή ιατρού καθώς ανήκουν στην κατηγορία των ανοσοκατασταλτικών.
3.2 Συστηματικές θεραπείες
Για πιο σοβαρές περιπτώσεις ατοπικής δερματίτιδας, μπορεί να συνταγογραφηθούν φάρμακα από του στόματος ή και ενέσιμα.
Παράδειγμα αποτελούν τα αντιισταμινικά ,τα κορτικοειδή από το στόμα ανοσοκατασταλτικά. Με εξαίρεση τα αντιισταμινικά που στοχεύουν στη μείωση του κνησμού και χορηγούνται για μικρό χρονικό διάστημα, αυτά τα φάρμακα καταστέλλουν το ανοσοποιητικό σύστημα για να μειώσουν τη φλεγμονή και να ανακουφίσουν τα συμπτώματα. Ωστόσο, μπορεί να έχουν παρενέργειες, επομένως είναι απαραίτητη η στενή παρακολούθηση από έναν επαγγελματία υγείας.
Σε ορισμένες περιπτώσεις, μπορεί να χρησιμοποιηθούν βιολογικές θεραπείες, φάρμακα δεσμευμένα σε νανοσωματίδια. Αυτές οι θεραπείες έχουν δείξει πολλά υποσχόμενα αποτελέσματα στη διαχείριση της ατοπικής δερματίτιδας, ιδιαίτερα σε άτομα που δεν έχουν ανταποκριθεί καλά σε άλλες θεραπείες.
3.3 Φωτοθεραπεία
Η φωτοθεραπεία, είναι μια θεραπευτική επιλογή που περιλαμβάνει την έκθεση του δέρματος σε συγκεκριμένα μήκη κύματος υπεριώδους φωτός (UV) υπό ιατρική παρακολούθηση. Η φωτοθεραπεία μπορεί να χορηγηθεί με διάφορες μορφές, όπως: UVB, UVA, ανάλογα με τη σοβαρότητα της πάθησης και τις ατομικές ανάγκες του ασθενούς.
3.4 Ομοιοπαθητική
Σε πολλές περιπτώσεις τα αποτελέσματα της Ομοιοπαθητικής για την ατοπική δερματίτιδα είναι θαυμάσια, κάτι που υποστηρίζεται από αρκετές κλινικές έρευνες και επιστημονικά δεδομένα.
Τα ομοιοπαθητικά σκευάσματα για την ατοπική δερματίτιδα επιλέγονται με βάση συγκεκριμένα συμπτώματα και τη συνολική υγεία του ατόμου. Ένας ομοιοπαθητικός θα εξετάσει παράγοντες όπως η εμφάνιση του δέρματος, η ένταση του κνησμού και η παρουσία τυχόν σχετικών συμπτωμάτων. Ο στόχος της ομοιοπαθητικής είναι η αντιμετώπιση των υποκείμενων αιτιών της πάθησης και η αποκατάσταση της ισορροπίας στο σώμα.
Μέσα στα θετικά της ομοιοπαθητικής αντιμετώπισης είναι ότι πρόκειται για μια εντελώς ασφαλή μέθοδο με μηδενικές παρενέργειες και ότι μπορεί να συνδυαστεί με οποιαδήποτε άλλη θεραπευτική μέθοδο.
Δες ένα περιστατικό που αντιμετωπίστηκε με ομοιοπαθητική:
4. Διαχείριση τρόπου ζωής για την ατοπική δερματίτιδα
4.1 Πρακτικές φροντίδας δέρματος
Οι σωστές πρακτικές φροντίδας του δέρματος είναι απαραίτητες για τη διαχείριση της ατοπικής δερματίτιδας και την πρόληψη των εξάρσεων.
Οι ακόλουθες συμβουλές μπορούν να βοηθήσουν στη μείωση των συμπτωμάτων:
- Κρατήστε το δέρμα ενυδατωμένο: Χρησιμοποιήστε ενυδατικές κρέμες μετά το καθημερινό σας μπάνιο για να διατηρήσετε το δέρμα ενυδατωμένο και ελαστικό.
- Αποφύγετε τους ερεθιστικούς παράγοντες: Προσπαθήστε να αποφύγετε ερεθιστικές ουσίες που μπορεί να επιδεινώνουν τα συμπτώματα, όπως έντονα αρώματα, χημικά προϊόντα ,απορρυπαντικά.
- Φροντίστε την υγιεινή σας: Όχι πολλά μπάνια την ημέρα, μόνο ένα ημερησίως και όχι με καυτό νερό . Μην χρησιμοποιείτε πολύ συχνά αντισηπτικά σαπούνια γιατί «ξεραίνουν» το δέρμα. Μετά το μπάνιο σκουπίστε ελαφρά το σώμα με μία πετσέτα. Ποτέ μην τρίβετε δυνατά.
- Αποφύγετε το έντονο ξύσιμο διότι υπάρχει ο κίνδυνος επιμόλυνσης, αλλά και δημιουργίας μόνιμων ουλών στο δέρμα.
- Διατηρείτε να νύχια των χεριών κοντά και καθαρά, για να αποφύγετε τραυματισμούς του δέρματος με το ξύσιμο.
- Προσέχετε τις απότομες μεταβολές θερμοκρασίας, υγρασίας και τον υπερβολικό ιδρώτα.
- Φορέστε βαμβακερά ρούχα: Προτιμήστε ρούχα από φυσικές ίνες, όπως βαμβάκι, που είναι πιο απαλά για το δέρμα.
4.2 Αποφυγή αλλεργιογόνων
Ο εντοπισμός και η αποφυγή των αλλεργιογόνων μπορεί να βοηθήσει στη μείωση της συχνότητας και της σοβαρότητας των εξάρσεων της ατοπικής δερματίτιδας. Τα κοινά αλλεργιογόνα που μπορούν να προκαλέσουν συμπτώματα περιλαμβάνουν ορισμένες τροφές(γάλα, αυγό, σιτηρά, ξηροί καρποί, σόγια, ψάρια = 90% των εμπλεκόμενων τροφών), ακάρεα σκόνης, τρίχωμα κατοικίδιων ζώων, καπνός τσιγάρου, γύρη και ορισμένα υφάσματα. Η τήρηση ημερολογίου συμπτωμάτων -έκθεσης σε αλλεργιογόνα μπορεί να βοηθήσει στον εντοπισμό εκλυτικών παραγόντων και ακολούθως στην προσπάθεια αποφυγής τους.
Η δημιουργία ενός περιβάλλοντος χωρίς αλλεργιογόνα με τακτικό καθαρισμό και σκούπισμα με ηλεκτρική σκούπα σε υψηλή ένταση, η χρήση καλύμμάτων ακάρεων σκόνης (θήκες) στα κλινοσκεπάσματα και η αποφυγή χαλιών και μοκετών θα περιορίσει την παρουσία αλλεργιογόνων στο σπίτι σας..
4.3 Διαχείριση άγχους
Η διαχείριση του στρες είναι ζωτικής σημασίας για τα άτομα με ατοπική δερματίτιδα, καθώς το στρες μπορεί να επιδεινώσει τα συμπτώματα και να πυροδοτήσει εξάρσεις. Η εύρεση αποτελεσματικών τεχνικών διαχείρισης του άγχους μπορεί να βοηθήσει στη βελτίωση της συνολικής υγείας και ποιότητας ζωής για όσους αντιμετωπίζουν αυτήν την πάθηση.
Ένας από τους πιο αποτελεσματικούς τρόπους διαχείρισης του στρες είναι μέσω ασκήσεων χαλάρωσης. Οι ασκήσεις βαθιάς αναπνοής, ο διαλογισμός και η γιόγκα μπορούν να βοηθήσουν να ηρεμήσουν το μυαλό και να μειώσουν τα επίπεδα στρες. Αυτές οι πρακτικές προάγουν μια αίσθηση χαλάρωσης και μπορούν να ανακουφίσουν τη συναισθηματική επιβάρυνση που συχνά σχετίζεται με την ατοπική δερματίτιδα.
Η τακτική σωματική δραστηριότητα είναι ένας άλλος πολύ καλός τρόπος διαχείρισης του στρες. Η άσκηση απελευθερώνει ενδορφίνες, οι οποίες είναι γνωστές ως ορμόνες της χαράς ,μπορούν να βελτιώσουν τη διάθεση και να μειώσουν το στρες. Είναι σημαντικό να επιλέγετε δραστηριότητες που είναι ευχάριστες και κατάλληλες για το σώμα σας.
Εκτός από τις ασκήσεις χαλάρωσης και τη σωματική δραστηριότητα, η εύρεση υγιών διεξόδων για τα συναισθήματα είναι απαραίτητη. Η συζήτηση με έναν έμπιστο φίλο, μέλος της οικογένειας ή θεραπευτή μπορεί να προσφέρει συναισθηματική υποστήριξη και να βοηθήσει στην ανακούφιση του στρες. Είναι σημαντικό να εκφράζουμε ανοιχτά συναισθήματα και ανησυχίες, καθώς συναισθήματα όπως ο θυμός ,η απογοήτευση μπορεί να αυξήσουν τα επίπεδα άγχους όταν δεν εκφράζονται.
Τα διαλείμματα από τις δυσκολίες της καθημερινότητας και η ενασχόληση με δραστηριότητες που φέρνουν χαρά και χαλάρωση, όπως διάβασμα ή ακρόαση μουσικής, μπορούν επίσης να συμβάλουν στη μείωση του άγχους .
5. Ψυχολογικές επιπτώσεις και αναζήτηση βοήθειας
5.1 Ψυχολογικές επιπτώσεις
Η ζωή με ατοπική δερματίτιδα μπορεί να έχει σημαντικές επιπτώσεις στην ψυχοσυναισθηματική κατάσταση των ασθενών. Η ορατή φύση της πάθησης, μαζί με τη συνεχή δυσφορία λόγω του κνησμού, μπορεί να οδηγήσει σε συναισθήματα αμηχανίας και απογοήτευσης. Είναι σημαντικό ο ασθενής αλλά και ο επαγγελματίας υγείας να κάνουν αποδοχή αρχικά των συναισθημάτων αυτών και σε δεύτερο χρόνο να αναζητούνται τρόποι διαχείρισης τους..
Τα άτομα με ατοπική δερματίτιδα μπορεί να παρουσιάσουν μειωμένη αυτοεκτίμηση και ανησυχίες για την εικόνα του σώματος. Είναι σημαντικό να θυμάστε ότι η κατάσταση δεν καθορίζει την αξία ή την ομορφιά κάποιου. Η αναζήτηση υποστήριξης από αγαπημένα πρόσωπα, η συμμετοχή σε ομάδες υποστήριξης ή η αναζήτηση συμβουλών μπορεί να προσφέρει έναν ασφαλή χώρο έκφρασης.
5.2 Υποστήριξη και Πηγές Πληροφοριών
Η πρόσβαση σε αξιόπιστες πηγές υποστήριξης και πληροφοριών είναι ζωτικής σημασίας για τα άτομα με ατοπική δερματίτιδα. Είναι σημαντικό να παραμένετε ενημερωμένοι για τις πιο πρόσφατες θεραπευτικές επιλογές και τις στρατηγικές διαχείρισης της καθημερινότητας.
Οι επαγγελματίες υγείας, όπως οι δερματολόγοι και οι αλλεργιολόγοι, είναι εξαιρετικές πηγές πληροφοριών και υποστήριξης. Μπορούν να παρέχουν εξατομικευμένα πλάνα αποκατάστασης, να προσφέρουν καθοδήγηση για τη διαχείριση των συμπτωμάτων να ανακουφίσουν τυχόν ανησυχίες ή να απαντήσουν σε απορίες.
Οι ομάδες υποστήριξης και οι διαδικτυακές κοινότητες μπορούν να είναι πολύτιμοι πόροι για τη σύνδεση με άλλους που βιώνουν παρόμοιες εμπειρίες. Η ανταλλαγή εμπειριών, συμβουλών και στρατηγικών αντιμετώπισης με άλλους ασθενείς μπορεί να προσφέρει μια αίσθηση ασφάλειας, κατανόησης και αποδοχής.
Αξιόπιστοι ιστότοποι, οργανισμοί υπεράσπισης ασθενών και πρόσβαση σε ιατρική βιβλιογραφία μπορούν επίσης να προσφέρουν πολύτιμες πληροφορίες για την ατοπική δερματίτιδα. Είναι σημαντικό να διασφαλίσετε ότι οι πληροφορίες προέρχονται από αξιόπιστες πηγές για να αποφευχθεί η παραπληροφόρηση και η σύγχυση.
6. Συμπεράσματα
Η διαχείριση της ατοπικής δερματίτιδας απαιτεί μια ολοκληρωμένη και ολιστική προσέγγιση που περιλαμβάνει τόσο την αποκατάσταση όσο και προσαρμογές στον τρόπο ζωής. Οι πρακτικές οδηγίες της καθημερινότητας σε ό,τι αφορά την περιποίηση και την αποφυγή των εξάρσεων, οι συμβατικές ιατρικές θεραπείες , η υποστήριξη από επαγγελματία ψυχικής υγείας και η ομοιοπαθητική μπορούν να βοηθήσουν στην ανακούφιση των συμπτωμάτων, στη βελτίωση της κατάστασης του δέρματος αλλά και την πλήρη αποκατάσταση.
Οι στρατηγικές διαχείρισης του τρόπου ζωής, όπως οι σωστές πρακτικές περιποίησης του δέρματος, η αποφυγή των αλλεργιογόνων και η διαχείριση του στρες, παίζουν σημαντικό ρόλο στη διαχείριση της ατοπικής δερματίτιδας. Αυτές οι στρατηγικές μπορούν να βοηθήσουν στη μείωση των εξάρσεων και στη βελτίωση της συνολικής ποιότητας ζωής.
Είναι σημαντικό να θυμάστε ότι η ατοπική δερματίτιδα μπορεί να έχει συναισθηματικές επιπτώσεις και η αντιμετώπιση αυτών των επιπτώσεων είναι ζωτικής σημασίας για τη διατήρηση της ψυχικής και συναισθηματικής ευεξίας. Η αναζήτηση υποστήριξης, τόσο από αγαπημένα πρόσωπα όσο και από επαγγελματικές πηγές, μπορεί να προσφέρει την απαραίτητη υποστήριξη και καθοδήγηση.
Παραμένοντας ενημερωμένοι, έχοντας πρόσβαση σε αξιόπιστες πηγές πληροφοριών και αναζητώντας την κατάλληλη υποστήριξη, τα άτομα με ατοπική δερματίτιδα μπορούν να διαχειριστούν αποτελεσματικά την κατάστασή αυτή και να ζήσουν ικανοποιητική ζωή.
Βιβλιογραφία:
Rona M.Mackie (2003) Clinical Dermatology , Oxford Medical Publication
Vithoulkas , Eric van Woensel (2010) Levels of Health : the second Volume of ‘the science of homeopathy’ , International Academy of Classical Homeopathy
Εποπτεία κειμένου: Παιδίατρος Ρηγίνου Ελευθερία
Απόφοιτος της Ιατρικής στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο με εξειδίκευση στην υποστήριξη του θηλασμού και πιστοποιητικό IBLCE.
Ιατρείο: Σμπαρούνη Τρικόρφου 9, Κολωνός, Αθήνα
W: riginou.gr E: info@riginou.gr T: 2130046910
